براي بررسی آثار اقتصادي تعطیلی نیروي کار در اثر طوفان گرد و غبار در استان‌هاي منتخب، هزینه‌ی فرصت از دست رفته‌ی نیروي کار شاغل در سال 1388از طریق محاسبه‌ي ارزش افزوده‌ي سرانه‌ي نیروي کار در روز و بر دو مبناي «ارزش افزوده‌ي استانی» و «متوسط ارزش افزوده‌ي کشوري» برآورد شده است. با توجه به عدم دسترسی به تعداد روزهاي تعطیلی ناشی از گرد و غبار در طی سالهاي مورد مطالعه از جمله سال ۱۳۸۸، نمیتوان میزان واقعی خسارات سالانه‌ي گرد و غبار را در نتیجه‌ي تعطیلی نیروي کار براي استان‌هاي مورد مطالعه برآورد نمود. به همین دلیل و به منظور امکان تحلیل‌هاي دقیقتر، اقدام به محاسبه‌ي زیان یا خسارت ناشی از هر روز تعطیلی در این سه استان شده است.
محاسبه‌ي خسارات روزانه‌ي ناشی از گرد و غبار بر مبناي “ارزش افزوده‌ي استانی” نشان می‌دهد که زیان ناشی از تعطیلی هر یک روز در استان‌هاي ایلام برابر ۱۱۱ میلیارد ریال (۹ میلیون دلار)، خوزستان معادل ۱۴۹۰ میلیارد ریال (۱۲۲ میلیون دلار) و کرمانشاه برابر ۱۳۴ میلیارد ریال (۱۱ میلیون دلار) بوده است. مجموع زیان ناشی از تعطیلی ناخواسته روزانه ناشی از هر عاملی از جمله طوفان گرد و غبار در این سه استان برابر ۱۷۳۵ میلیارد ریال (۱۴۲ میلیون دلار) برآورد شده است.
خسارات ناشی از تعطیلی نیروي کار در اثر طوفان گرد و غبار بر مبنای ارزش افزوده استانی ۱۳۸۸
به منظور امکان تعمیم نتایج پژوهش حاضر به استان‌هاي دیگر، هزینه‌ی فرصت از دست رفته‌ی نیروي کار سه استان بر مبناي «متوسط ارزش افزوده‌ي کشوري» نیز براي سال ۱۳۸۸ محاسبه شده است. ارزش افزوده‌ي سرانه‌ي استان‌هاي ایلام و خوزستان به ترتیب به دلیل میزان نیروي کار پایین و حجم بالاي بخش صنعت (نفت و گاز) در مقایسه با میانگین کشوري، مقادیر بزرگتري هستند. به همین خاطر، میزان خسارات روزانه ناشی از تعطیلی بر مبناي ارزش افزوده‌ي استانی در ایلام و خوزستان، بیشتر از مبناي متوسط ارزش افزوده کشوري برآورد شده است. بر مبناي متوسط ارزش افزوده‌ي کشوري، میزان خسارت ناشی از تعطیلی هر یک روز در استان‌هاي ایلام، خوزستان و کرمانشاه در سال ۱۳۸۸ به ترتیب برابر ۳۶ میلیارد ریال(۶میلیون دلار(، ۵۱۸ میلیارد ریال (۴۲ میلیون دلار) و ۲۲۳ میلیارد ریال (۱۸ میلیون دلار) بوده است. بر این مبنا، مجموع زیان ناشی از یک روز تعطیلی در سه استان مزبور، ۸۱۰ میلیارد ریال (۶۶ میلیون دلار) برآورد گردیده است.
خسارت تعطیلی روزانه ناشی از گرد و غبار بر مبنای متوسط ارزش افزوده کشوری ۱۳۸۸
دسترسی به آمار دقیق تعداد روزهاي تعطیلی در اثر طوفان گرد و غبار در سه استان مورد مطالعه میسر نمیباشد. براي ارایه‌ي چشم اندازي روشن از میزان تقریبی کل خساراتی که تعطیلی هاي ناشی از طوفان گرد و غبار بر اقتصاد سه استان ایلام، خوزستان و کرمانشاه در سال مورد مطالعه (۱۳۸۸) وارد ساخته است، تحلیل حساسیت این خسارات بر مبناي تعداد روزهاي مختلف نیز صورت گرفته است (جدول زیر). با توجه به عدم انتشار آمار کلان استانی و ملی سالهاي ۱۳۸۹-۱۳۹۱، تعمیم چنین تحلیلی نیز به سالهاي یاد شده باعث آشکارسازي حجم بزرگ خسارات طوفان گرد و غبار بر اقتصاد کشور به ویژه سه استان مورد نظر خواهد شد. چون اقتصاد سه استان از ابعاد تولید ناخالص و میزان اشتغال نیروي کار به یک اندازه، بزرگ نیست و استان خوزستان از این نظر در رده ي اول و استان‌هاي کرمانشاه و ایلام نیز به ترتیب در رده هاي دوم و سوم این رده بندي قرار گرفته اند، میزان خسارات ناشی از روزهاي تعطیلی به دلیل ورود گرد و غبار نیز متفاوت خواهد بود.
به عنوان مثال، اگر در طول سال ۱۳۸۸ هر کدام از استان‌هاي ایلام، خوزستان و کرمانشاه، ۵ روز تعطیلی ناشی از گرد و غبار داشته اند، میزان خسارات روزانه‌ي برآورد شده ی هر کدام از آنها بر مبناي «ارزش افزوده‌ي استانی» به ترتیب برابر ۵۵۵ میلیارد ریال (۴۵ میلیون دلار)، ۷۴۵۰ میلیارد ریال (۶۱۰ میلیون دلار) و ۶۷۰ میلیارد ریال (۵۵ میلیون دلار) بوده است. بر این اساس، مجموع کل خسارت وارده به سه استان نیز، معادل ۸۶۷۵ میلیارد ریال (۷۱۰ میلیون دلار) برآورد شده است (جدول زیر). این نتیجه گیري را هم براي تعداد روزهاي متعدد و هم بر مبناي «متوسط ارزش افزوده‌ي کشوري» نیز میتوان استنباط کرد.
تحلیل حساسیت خسارت تعطیلی روزانه نیروی کار ناشی از گرد و غبار بر مبنای اطلاعات سال ۱۳۸۸
منبع:
